Grzegorz Piątek – Gdynia obiecana. Miasto, modernizm, modernizacja 1920-1939

Grzegorz Piątek, korzystając z setek dostępnych źródeł, kreśli obraz narodzin Gdyni, jak rejmontowskiej Ziemi Obiecanej. I nad polskim morzem i w centrum Polski nie brakuje olbrzymich kontrastów.

Grzegorz Piątek starannie opisuje historię powstania Gdyni, sytuację geopolityczną, założenia odrodzonej po 123 latach zaborów Polski. Trudno nie wyczuć fascynacji miastem powstającym dosłownie na piasku, niczym na wzór amerykańskiej gorączki złota. Miastem, które dla wielu zdolnych ludzi stało się ziemią obiecaną – choćby dla warszawskich architektów, którzy właśnie w Gdyni mogli wcielać w życie swoje najnowocześniejsze projekty. Czy z korzyścią dla lokalnych architektów i inżynierów – to już inna sprawa. Gdynię w 20-leciu międzywojennym przyrównywała prasa do małej Ameryki. Choć skala budownictwa była znacznie mniejsza, początkowo nawet nie było budynków z windami. Ale szybko zaczął pojawiać się fantastyczny modernizm – zarówno w gmachach użyteczności publicznej – jak choćby budynku Poczty Głównej, jak i wspaniałych willach. To także historia budowy Kamiennej Góry, budowy portu, wielkich magazynów, nie tylko ścisłego centrum.

„Gdynia obiecana” to także spojrzenie na biedne dzielnice, ludzi gnieżdżących się w barakach, często głodnych, niedożywionych, ściągających nad morze w poszukiwaniu poprawy losu, właśnie swoje „ziemi obiecanej”. Czasy wielkiego kryzysu, bezrobocia, sezonowości rynku pracy, napięć klasowych – to wszystko także znalazło miejsce w książce Piątka. Okazuje się, że jako miejsce do życia – Gdynia była najdroższym miastem w Polsce – najtrudniej było się w niej utrzymać. Ale są też działania władz zmierzające do poprawy sytuacji mieszkaniowej, jest spółdzielnia mieszkaniowa na wzór powołanej na warszawskim Żoliborzu. I są w śródmieściu ikoniczne budynki-transatlantyki. Są setki ludzi, którzy przyjeżdżają do Gdyni z całej Polski do pracy i w poszukiwaniu pracy i szczęścia. Ilu się udało, ilu popadło w jeszcze większą nędzę?

Liczne fotografie z annałów choćby Narodowego Archiwum Cyfrowego dodają blasku książce, która opowiada o narodzinach Gdyni – miasta, które od początku stało się legendą.

#Zjerzonykulturą – Jerzy Doroszkiewicz

Grzegorz Piątek – Gdynia obiecana. Miasto, modernizm, modernizacja 1920-1939

Wydawnictwo W.A.B.