Politechnika Białostocka uczelnią w chmurze Microsoftu. Rozmowa z dr hab. inż. Martą Kosior-Kazberuk, prof. PB, Rektor Politechniki Białostockiej

Nie ma innej drogi jak ta, w której łączymy tradycyjne nauczanie ze środowiskiem współpracy w chmurze – mówi dr hab. inż. Marta Kosior-Kazberuk, prof. PB, Rektor Politechniki Białostockiej o dołączeniu największej uczelni technicznej w północno-wschodniej Polsce do grona „Uczelni w Chmurze Microsoft”

Z artykułu dowiesz się:

• Jakie korzyści dla edukacji płyną z rozwiązań chmurowych?
• Jak ważne są dzisiaj umiejętności cyfrowe, szczególnie wśród młodych osób będących na starcie zawodowego życia?
• Jakie znaczenie mają relacje z otoczeniem zewnętrznym uczelni wyższej i w jaki sposób je kształtować?
• Co przyniosła Uczelni jej otwartość na technologię i cyfryzacja procesów?
• Jakimi innowacjami wypracowanymi w ostatnim czasie przez studentów może pochwalić się Politechnika Białostocka?

Dlaczego Politechnika Białostocka dołączyła do grona „Uczelni w Chmurze Microsoft”?

Dr hab. inż. Marta Kosior-Kazberuk, prof. PB, Rektor Politechniki Białostockiej: Oprogramowanie firmy Microsoft jest światowym standardem. Jako Uczelnia dążymy do ciągłego usprawniania pracy poprzez wdrażanie najnowocześniejszych narzędzi i technologii oraz optymalne wykorzystanie danych, a to właśnie oferuje obecność w Chmurze Microsoft. W ten sposób wspieramy społeczność akademicką w jej rozwoju oraz motywujemy do wykorzystywania innowacyjnych rozwiązań podnoszących jakość działalności badawczej i kształcenia, jak również ułatwiających współpracę w działalności administracyjno-zarządczej. Dodatkową wartością dla całej społeczności akademickiej jest dostęp pracowników i studentów do zaawansowanego oprogramowania , również do użytku prywatnego. Jednolite oprogramowanie to również lepsza organizacja przepływu danych, a przy tym optymalizacja kosztów IT.

Jaki jest obecnie stan cyfryzacji w szkolnictwie wyższym?

Transformacja cyfrowa jest wspólnym priorytetem wśród uczelni, niezależnie od tego, gdzie mieszczą się te instytucje. Szkolnictwo wyższe jest prawnie zobligowane do wprowadzania zmian w zakresie cyfryzacji. Jest to również wymóg niezbędny w celu zachowania konkurencyjności. Należy pamiętać, że każda Uczelnia posiada niezależną politykę w tym zakresie. To znaczy, że pomimo zrozumienia potrzeby kompleksowej cyfryzacji, kultura organizacyjna (m.in. istniejące przyzwyczajenia i nawyki) może stanowić przeszkodę w szybkiej adaptacji społeczności uczelni do nowych rozwiązań.

Kolejnym aspektem, na który warto zwrócić uwagę, są koszty finansowe lub inwestycje, które są niezbędne, aby zapewnić środowisko technologiczne studentom oraz pracownikom. Myślę, że w większym lub mniejszym stopniu uczelnie mogą widzieć to jako przeszkodę w szybkiej transformacji cyfrowej.

Stan cyfryzacji w szkolnictwie wyższym oceniam jako dobry. Bez wątpienia impulsem do wdrażania zmian była pandemia, podczas której nauczyliśmy się bardziej efektywnie korzystać z narzędzi cyfrowych. Przeszkód w dalszym szybkim rozwoju cyfryzacji upatruję w aspektach stricte finansowych poszczególnych uczelni oraz typowym, zwłaszcza w pierwszej fazie każdej zmiany, nieufnym podejściu do nowych rozwiązań.

Jakie korzyści dla edukacji płyną z rozwiązań chmurowych?

Dzięki rozwiązaniom chmurowym mamy dostęp do coraz szerszych zasobów cyfrowych czy multimedialnych. Podręczniki, wydawnictwa naukowe czy specjalistyczne publikacje, ale również materiały z zajęć, nagrania wykładów czy skrypty i to zarówno uczelniane, jak i repozytoria światowe, dzięki sieci i rozwiązaniom chmurowym są dostępne całodobowo, w łatwy i niezawodny sposób. Dzisiaj, jak nigdy wcześniej, wystarczy chcieć się uczyć, a dostęp do najnowszej wiedzy jest nieograniczony.

Nie ma innej drogi jak ta, w której łączymy tradycyjne nauczanie ze środowiskiem współpracy w chmurze. Ten model pracy jest dzisiaj preferowanym dla coraz liczniejszej rzeszy uczelni. To coraz bardziej widoczny trend światowy.

Rozwiązania chmurowe to też łatwiejsza komunikacja między poszczególnymi użytkownikami. Możliwe jest to dzięki narzędziom współpracy, takim jak np. Teams. Współpraca nad treściami wykorzystująca te narzędzia ułatwia zarówno dydaktykę, jak i przyczynia się do szybszego rozwoju naukowego oraz pozwala efektywnie nawiązywać kooperację z przedstawicielami innych uniwersytetów, czy przedsiębiorstw.

Rozwiązania chmurowe sprzyjają współpracy między instytucjami szkolnictwa wyższego nie tylko w Polsce, ale na całym świecie. Jest to niezbędny element budowania potencjału, relacji partnerskich poprzez wymianę doświadczeń, gdzie wspólnym celem jest rozwój uczelni. Wykorzystując potencjał postępu technologicznego mamy więcej możliwości w zakresie nauczania, uczenia się i badań.

Dzięki tej technologii można dokonać fundamentalnych zmian w szkolnictwie wyższym i w społeczeństwie. Jednocześnie wykorzystanie potencjału technologii bardzo różni się w obrębie krajów i ośrodków naukowych, co może stanowić ryzyko podziałów. Oznacza to, że nasza misja jako uczelni jest dwojaka: musimy zadbać o rozwijanie umiejętności technologicznych społeczności akademickiej i jednocześnie podnosić świadomość w temacie wyzwań i zagrożeń związanych z cyfrową transformacją. Tak, by zapewnić integracyjne, uczciwe i skoncentrowane na człowieku podejście do cyfryzacji, czyniąc ją dostępną dla wszystkich.

Jak ważne są dzisiaj umiejętności cyfrowe, szczególnie wśród młodych osób będących na starcie zawodowego życia?

Bez wątpienia Technologia zmienia społeczeństwo i ma ogromny wpływ na życie każdej jednostki zarówno w wymiarze prywatnym, jak i służbowym. Swobodne korzystanie z technologii cyfrowych jest w coraz większym stopniu niezbędną kompetencją. Studenci Politechniki Białostockiej poza nabyciem wiedzy merytorycznej będą posiadali umiejętność sprawnego poruszania się w świecie cyfrowym, co będzie ich przewagą konkurencyjną na rynku pracy. Technologia cyfrowa ułatwia także dostęp do wiedzy i docelowo będzie najczęściej wykorzystywanym przez młode pokolenie źródłem informacji i komunikacji.

Mając to wszystko na uwadze wspieramy naszych studentów w zdobywaniu tak cennych na rynku pracy kompetencji. Możliwe jest to za sprawą dołączenia Uczelni do programu Microsoft Learn for Educators, dzięki któremu wykładowcy wykorzystują materiały dydaktyczne zgodne z uznanymi w branży certyfikatami firmy Microsoft. Studenci po przejściu szkolenia mają możliwość podejścia do egzaminu certyfikującego, potwierdzającego zdobytą wiedzę. Certyfikaty są szansą na wyróżnienie się na rynku pracy.

Ambitni studenci mogą skorzystać również z kolejnego programu firmy Microsoft, tj. Microsoft Learn, dzięki któremu podczas samokształcenia mogą budować kwalifikacje w jeszcze szerszym zakresie i samodzielnie poznawać możliwości chmury Azure for Students.

Doskonałym narzędziem podnoszenia kwalifikacji i wyrównania szans jest program Azure Dev Tools for Teaching. Studenci Politechniki Białostockiej mogą na swoich komputerach zainstalować profesjonalne narzędzia programistyczne i projektowe, oprogramowanie oraz usługi firmy Microsoft.

Cała społeczność akademicka pracuje na jednolitym, najnowszym oprogramowaniu, które może wykorzystywać zarówno w Uczelni jak i w środowisku prywatnym.

Jak powinny wyglądać procesy edukacyjne w szkolnictwie wyższym, aby zapewnić absolwentom możliwie jak najlepszy start na rynku pracy, a kadrze naukowej potencjał na dalszy rozwój?

Nowoczesna edukacja w uczelni technicznej to połączenie wiedzy teoretycznej, nowoczesnych narzędzi obliczeniowych i projektowych z najnowszą wiedzą przekazywaną przez praktyków z  otoczenia społeczno-gospodarczego uczelni. Przy mnogości uczelni w regionie Politechnika Białostocka wyróżnia się liczbą partnerów z otoczenia społeczno-gospodarczego. Wchodzą oni w skład Rady Uczelni i rad przedsiębiorców istniejących przy każdym z wydziałów Uczelni, a wszystko po to, by nasze kształcenie odpowiadało zarówno wysokim standardom naukowym, jak i potrzebom rynku. Zapraszamy i zachęcamy do prowadzenia spotkań ze studentami czy regularnych wykładów przedsiębiorców praktyków, którzy stają się dla studentów mentorami. Prowadząc Szkołę Doktorską Politechniki Białostockiej dbamy o stałe kształcenie nowych kadr dydaktyczno-naukowych.

Jakie znaczenie ma obecnie wykorzystanie technologii w szkolnictwie wyższym? Czy wykorzystywane systemy/ sprzęty mają znaczenie?

Technologia niezwykle pozytywnie wpływa na rozwój i atrakcyjność szkolnictwa wyższego. Pamiętajmy, że w “centrum” uczelni jest student. Dlatego też koncentracja instytucji edukacyjnych na takich obszarach jak jakość przekazywania wiedzy oraz szybki do niej dostęp czyni uczelnię bardziej przyjazną. Zapewnienie możliwości kształcenia hybrydowego także jest zgodne z bieżącymi trendami rynkowymi. Należy jednocześnie podkreślić, że rozwój technologii jest symultaniczny wraz z rozwojem jakościowym przekazywania wiedzy – co jest fundamentalne z punktu widzenia uczelni, dla której jakość kształcenia zawsze powinna być priorytetem.

Mamy do czynienia z logarytmicznym wzrostem znaczenia nowoczesnych technologii, takich jak sztuczna inteligencja, Internet rzeczy itp. Dlatego wykorzystywane przez nas systemy oraz urządzenia są niezwykle istotne w dydaktyce młodych ludzi, a tak naprawdę w kształtowaniu społeczeństwa. Uczelnia musi być przygotowana na przyszłość, umieć ją przewidywać i dostosowywać do niej kształcenie studentów i badania naukowe.

Jakie znaczenie mają relacje z otoczeniem zewnętrznym uczelni wyższej i w jaki sposób je kształtować?

Współczesna uczelnia techniczna powinna być silnie powiązana z wiodącymi ośrodkami przemysłowymi w regionie. Im więcej branż, większa ich różnorodność, tym szersza będzie oferta praktyk i staży dla studentów, którzy w trakcie edukacji mogą już sprawdzić, gdzie i na jakich stanowiskach widzieliby siebie po uzyskaniu dyplomu. Pracodawcy winni jasno artykułować, jakich specjalistów potrzebują i wspólnie z uczelnią kształtować program zajęć adekwatny do wyzwań rynku pracy. Stale poszukujemy nowych możliwości współpracy z przedsiębiorcami, także w zakresie prac badawczo-rozwojowych i od lat odpowiadamy na zapotrzebowania przemysłu na prowadzenie takich badań. Dynamiczny rozwój wielu podlaskich przedsiębiorstw jest efektem naszych wspólnych działań na styku nauki i biznesu.

Co przyniosła Uczelni jej otwartość na technologię i cyfryzacja procesów?

Otwartość Uczelni na technologię i cyfryzacja procesów zintensyfikowała współpracę między środowiskiem akademickim Uczelni, działalnością Uczelni a ośrodkami naukowymi i instytucjami w całej Europie oraz poza nią. Ponadto w sposób bardziej efektywny niż dotychczas dostrzegamy i rozwijamy potencjał naukowy studentów.

Nasze podejście do zagadnień cyfryzacji zapewnia nam uczestnictwo w eksploracji i szybką zdolność adaptacji do zmian technologicznych, które są znakiem naszych czasów. Wpływa ono również na współpracę międzynarodową Uczelni czy mobilność edukacyjną młodych ludzi. Dziś technologia stwarza nam perspektywę studiowania za granicą bez konieczności relokacji.

Kooperacja nauki i technologii oddziałuje w szerokim stopniu na procesy nauczania. Wykorzystując narzędzia aplikacji Office 365, dydaktycy mogą spersonalizować proces kształcenia oraz przygotować studentów do pracy przy wykorzystaniu nowoczesnych umiejętności i kompetencji technicznych. Wykorzystywanie wirtualnych sal lekcyjnych i laboratoriów oraz przestrzeni chmurowych na stałe wpisało się w szkolnictwo.

Politechnika Białostocka posiada szeroki wachlarz internetowych systemów wspierających system edukacji. Pandemia przyczyniła się jednocześnie do zweryfikowania funkcjonalności obowiązujących rozwiązań teleinformatycznych na Uczelni oraz była swoistą determinantą rozwojową tychże struktur. Aktywnie rozbudowujemy zasoby cyfrowe, czego najlepszym przykładem jest uczestnictwo w programie Microsoft Learn for Educators i Microsoft Learn, propagującym edukację w chmurze oraz wdrażanie nowych bardziej efektywnych narzędzi do edukacji on-line.

Jakimi innowacjami wypracowanymi w ostatnim czasie przez studentów może pochwalić się Politechnika Białostocka?

W trzech ostatnich latach (2020-2022) 11 studentów i 6 doktorantów Politechniki Białostockiej było współtwórcami 14 wynalazków zgłoszonych przez Uczelnię do ochrony patentowej w Urzędzie Patentowym RP.

Koła naukowe, zrzeszające studentów Politechniki Białostockiej, z dużym powodzeniem aplikują o środki w kolejnych edycjach programu MEiN „Studenckie koła naukowe tworzą innowacje”, poświęconemu prowadzeniu badań naukowych lub prac rozwojowych, w szczególności mających na celu tworzenie lub modernizację technologii lub rozwiązań technicznych oraz promocji ich wyników i transferowi wyników do sfery gospodarczej. W ostatniej edycji programu zostały zrealizowane następujące projekty:

• „Innowacyjne przekładnie w manipulatorze analogu łazika marsjańskiego”, którego celem było wykonanie ramienia robotycznego z nowatorskimi przekładniami ekscentryczno-cykloidalnymi do kolejnej generacji analogu łazika marsjańskiego;
• „Autonomiczny robot mobilny z innowacyjnym wykorzystaniem hybrydowego systemu magnetycznego” – w ramach tego projektu opracowano innowacyjny prototyp autonomicznego robota klasy MegaSumo, który reprezentował Uczelnię w międzynarodowych zawodach robotycznych;
• „GeCon – innowacyjny i ekologiczny materiał budowlany z lekkiego betonu geopolimerowego”, w którym opracowano skład ekologicznej mieszanki geopolimerowej wykonanej z materiałów odpadowych i kruszyw lekkich, z przeznaczeniem na nowoczesne materiały budowlane;
• „Deski przyjazne środowisku (TFMDF) jako alternatywny materiał stolarski”, w ramach którego m.in. określono warunki wytwarzania innowacyjnych płyt TFMDF, posiadających określone właściwości mechaniczne i termiczne oraz pożądaną strukturę powierzchni;
• „Badanie użyteczności projektowanych mebli w technologii VR” – projekt poświęcony badaniom naukowym nad charakterem oraz sposobem widzenia człowieka w trakcie interakcji z obiektami typu mebel oraz przedmiot użytku codziennego.

Innym innowacyjnym opracowaniem studentów i doktorantów Politechniki Białostockiej jest projekt wózka inwalidzkiego z funkcją pionizacji, który zdobył wyróżnienie i nagrodę specjalną Prezesa Urzędu Patentowego RP w IX edycji Ogólnopolskiego Konkursu Student-Wynalazca.

Warto wymienić również opracowanie doktoranta Politechniki Białostockiej – suszarnię konwekcyjno-fontannową, przeznaczoną do suszenia trocin tartacznych w procesie ich przeróbki na granulat opałowy. Innowacyjna suszarnia została wyróżniona srebrnym medalem na międzynarodowych targach wynalazczości IWIS’2022 – International Warsaw Invention Show. Za to opracowanie doktorant otrzymał również nagrodę specjalną Przewodniczącego Komitetu Inżynierii Produkcji Polskiej Akademii Nauk i Wojewody Świętokrzyskiego w XII edycji Ogólnopolskiego Konkursu Student-Wynalazca organizowanego przez Politechnikę Świętokrzyską.

Czy cyfryzacja procesów / wykorzystanie technologii przez Politechnikę ma dla studentów znaczenie? Jakie są ich opinie na ten temat?

Warto zauważyć, że obecni studenci naszej Uczelni urodzili się i dorastali w świecie cyfrowym, w którym tak zaawansowane urządzenia cyfrowe jak komputer czy telefon komórkowy towarzyszą im przez całe życie i są naturalnymi elementami ich środowiska. Jako naturalny traktują więc fakt, że przebywając w obiektach Uczelni i korzystając z jej zasobów informatycznych mają dostęp do narzędzi dydaktycznych, specjalistycznego oprogramowania, swoich plików danych umieszczonych w chmurze, mogą porozumieć się z kolegami, a także użyć technologii cyfrowych do zrelaksowania się pomiędzy zajęciami.

Uczelnia, chcąc dostosować się do oczekiwań i wymagań studentów, musi zatem stale rozwijać zakres i poziom cyfrowej dostępności narzędzi kształcenia, materiałów dydaktycznych oraz usług i form komunikacji ze studentami (cyfryzacja dziekanatów, biblioteki, legitymacje elektroniczne itp.). Moim zdaniem, popartym wieloma opiniami studentów, w tym Samorządu Studentów PB, Uczelnia bardzo dobrze spełnia te oczekiwania.

Z dr hab. inż. Martą Kosior-Kazberuk, prof. PB, Rektor Politechniki Białostockiej rozmawiał Kacper Zubrzycki, Industry Executive w Microsoft Polska.