Co wolno na uczelni wyższej? Politechnika Białostocka o standardach i reagowaniu na nadużycia

Politechnika Białostocka konsekwentnie rozwija strategię tworzenia przyjaznego i bezpiecznego środowiska akademickiego. Jej wyrazem jest szkolenie dla studentów i pracowników uczelni zorganizowane we współpracy z ekspertami z Akademickiej Sieci Bezpieczeństwa i Równości. 5 listopada 2025 r. rozmawialiśmy o budowaniu środowiska wolnego od dyskryminacji i mobbingu.

Szkolenie „Co wolno na uczelni wyższej? Zachowania niepożądane i reagowanie w sytuacji ich wystąpienia” zgromadziło liczną grupę pracowników i studentów Politechniki Białostockiej. Uczestnicy poznali praktyczne narzędzia przeciwdziałania nadużyciom, dostępne ścieżki reagowania oraz zasady odpowiedzialności dyscyplinarnej.

Równość i bezpieczeństwo – fundament życia akademickiego

Szkolenie Akademickiej Sieci Bezpieczeństwa i Równości skierowane było do wszystkich członków społeczności akademickiej. Jego temat dotyczył nie tylko obowiązujących przepisów, ale także kultury organizacyjnej opartej na wzajemnym szacunku, empatii i poszanowaniu godności osobistej.

– Zachowania niepożądane w uczelniach to wszelkiego rodzaju nadużycia – wyjaśnia Agnieszka Zatyka-Szlachcic, rzeczniczka praw studenta Akademii Górniczo-Hutniczej, członkini zarządu Akademickiej Sieci Bezpieczeństwa i Równości. – Zgodnie ze słownikiem języka polskiego oznaczają one użycie czegoś ponad miarę, albo nadmierne wykorzystanie na przykład z władzy. Z takimi zachowaniami chcemy walczyć, ponieważ bezpieczeństwo psychologiczne i przyjazne środowisko służy nam wszystkim.

Eksperci Akademickiej Sieci Bezpieczeństwa i Równości podkreślają, że budowanie kultury szacunku jest kluczem do sukcesu uczelni, która jako ośrodek nauki, ale też pracodawca, musi stawiać jasne standardy szacunku i profesjonalizmu. Przy czym równość to nie to samo, co jednakowość.

– Prawdziwe równe traktowanie nie polega na jednakowości, lecz na dopasowaniu środków do konkretnej sytuacji, aby wyrównać szanse, a nie wyniki – mówi Artur Lesner, radca prawny i rzecznik równości AGH, szkoleniowiec Akademickiej Sieci Bezpieczeństwa i Równości. – Uczelnia ma realne narzędzia prawne, aby skutecznie reagować w sytuacjach łamania zasad współżycia akademickiego, a rozmowa i mediacja są często pierwszym i najskuteczniejszym krokiem.

Bezpieczeństwo psychologiczne napędza sukces uczelni

Dr Jan Gałkowski, członek zarządu Akademickiej Sieci Bezpieczeństwa i Równości oraz Towarzystwa Edukacji Antydyskryminacyjnej, zwraca uwagę na etyczny i strategiczny wymiar działań wspierających równe traktowanie w środowisku akademickim.

– Uczelnia, w której ludzie czują się bezpiecznie, ma większe szanse na sukces, zarówno w dydaktyce, jak i w badaniach. Wszyscy potrzebujemy zaufania i swobody działania, bo tylko wtedy możemy rozwijać kreatywność – podkreśla ekspert.

Zachęca także do podejmowania „działań strażniczych”, rozumianych jako wyraz troski i szacunku.

– Działania strażnicze są sposobem dbania o jakość pracy i studiowania na naszych uczelniach. Pomagają nam wszystkim budować lepsze wspólnoty akademickie i zwiększają poczucie wspólnej odpowiedzialności – mówi dr Jan Gałkowski. – To między innymi przysłuchiwanie się, sprawdzanie, jak przebiegają procesy, w tym przede wszystkim procesy sprawowania władzy, a także dzielenie się tymi informacjami z szerszym gronem osób studiujących i pracujących. To jest tak bardzo proste. Zwykła obecność studentów na Radzie Wydziału, czy Senacie, którzy słuchają i przekazują informacje dalej, jest elementem działań strażniczych. Dzięki temu osoby kształtujące politykę uczelni i jej funkcjonowanie, są bardziej skłonne uwzględnić głos i opinię wszystkich grup budujących daną społeczność akademicką.

System wsparcia w Politechnice Białostockiej

Organizację szkolenia Akademickiej Sieci Bezpieczeństwa i Równości z ramienia Politechniki Białostockiej wsparła dr Joanna Szydło Pełnomocnik do spraw Równego Traktowania i Przeciwdziałania Dyskryminacji w Politechnice Białostockiej.

Dr Szydło podkreśla, że działania równościowe w uczelni muszą być rozpatrywane zarówno z perspektywy interesu większości, jak i mniejszości: – Szacunek należy się każdemu członkowi społeczności akademickiej, niezależnie od jego cech, takich jak płeć, wiek, pochodzenie kulturowe, czy etap życia. Społeczność akademicka powinna być inkluzywna i otwarta na wszystkich, w tym osoby przechodzące tranzycję płci.

– Nie demonizujmy tych działań – apeluje dr Joanna Szydło. – Służą przecież jednemu celowi: by każdy czuł się w naszej uczelni bezpieczny To szczególnie ważne w kontekście tego, że uczelnia kształtuje młodych ludzi, którzy w przyszłości podejmą pracę w różnych przedsiębiorstwach. Będą przekazywać dalej standardy zachowania, których nauczyli się w Politechnice Białostockiej.

Pełnomocnik ds. Równego Traktowania i Przeciwdziałania Dyskryminacji w Politechnice Białostockiej przypomniała, że nasza uczelnia dysponuje rozbudowanym systemem wsparcia. O pomoc można zwrócić się:

• bezpośrednio do Pełnomocnika ds. Równouprawnienia i Przeciwdziałania Dyskryminacji kontakt: j.szydlo [at] pb.edu.pl
• mediatora ds. relacji interpersonalnych
• komisji antymobbingowych i antydyskryminacyjnych
• uczelnia opracowała procedury antydyskryminacyjne oraz procedury wsparcia dla osób ze szczególnymi potrzebami (m.in. możliwość zmiany danych na potrzeby komunikacji wewnętrznej w przypadku osób w trakcie tranzycji płci).

Dr Szydło zapewnia, że zespół uczelni podchodzi do trudnych spraw z taktem i empatią, dążąc do dyskretnego rozwiązywania konfliktów, aby osoby zgłaszające nie czuły się eksponowane.

Więcej informacji na stronie: Plan Równości Płci Politechniki Białostockiej.

Poznaj formy wsparcia dla studentów i pracowników Politechniki Białostockiej na stronie Centrum Wsparcia PB

Inicjatywa „Co wolno na uczelni wyższej? Zachowania niepożądane i reagowanie w sytuacji ich wystąpienia” jest realizowana przez ASBiR w listopadzie 2025 r. i finansowana ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Wydarzenie wpisuje się we wspólne działania uczelni tworzących Uniwersytet Europejski Across – Across Alliance – European University, Zadanie 1.4. Włączenie, płeć, równość i różnorodność. Projekt współfinansowany z Unii Europejskiej.

Autor: Monika Rokicka