Andrzej Czyżewski – Piękny dwudziestoletni. Biografia Marka Hłaski

Andrzej Czyżewski, brat cioteczny Marka Hłaski, chciał zadbać o właściwą pamięć o utalentowanym członku rodziny. Wznawiana kilkukrotnie biografia pokazuje postać pisarza w świetle licznych prywatnych fotografii, listów, dokumentów.

I już na samym początku mamy wątek białostocki. Ciekawe, czy dzisiejsza dyrekcja Szkoły Podstawowej nr 2 w Białymstoku wie, że w 1945 roku Marek Hłasko skończył w stolicy podlaskiego klasę piątą „b”? W dodatku bez dwój. Z mamą mieszkał przy ulicy Grunwaldzkiej 36, później już z przyszłym ojczymem cała trójka zamieszkała przy Mohylowskiej. Dziś to tonąca w zieleni uliczka z drewnianymi domkami, w 1945 to była oaza życia, bo większość centrum Białegostoku to było morze gruzów. O dziwo uchował się z zawieruchy wojennej budynek szkoły przy Grunwaldzkiej 49, gdzie Hłasko się uczył. Niestety, mimo że dość szczegółowo opisywał swoje młodziutkie życie w pamiętnikach, o Białymstoku nie napisał ani słowa.

Andrzej Czyżewski weryfikuje legendę o Hłasce jako kierowcy, który wdarł się na literacki Parnas, wspomina jak fascynowali się jego twórczością starsi literaci, odnajduje odniesienia do rzeczywistości w jego sztandarowych wczesnych opowiadaniach, inne mity burzy. Przypomina, że nazwisko młodziutkiego pisarza było tak gorące, że w jednym roku w Polsce kręcone były aż trzy filmy według jego prozy, w tym najsłynniejszy – „Pętla”, wcześniej zrealizowana jako słuchowisko przez Polskie Radio. Weryfikuje legendę o pierwszym spotkaniu Hłaski z Sonją Ziemann, jego późniejszą żoną, na planie „Ósmego dnia tygodnia”. Tropiciele sensacji nie znajdą tu zbyt wiele opowieści z życia Hłaski z Agnieszką Osiecką za to jest swego rodzaju rozgrzeszenie Zofii Komedowej niesławnego wypadku po pijatyce z Krzysztofem Komedą. I jest – zaskakujący może niektórych fakt, że w 1958 roku tom opowiadań „Pierwszy krok w chmurach” zdobył pierwszą po II wojnie światowej nagrodę wydawców. Pokonał tak ważne powieści jak „Ciemności kryją ziemię” Jerzego Andrzejewskiego, „Głosy w ciemności” Juliana Stryjkowskiego czy „Kolumbów” Romana Bratnego!

Rzetelna biografia bez większych literackich ambicji ukazuje w wyważony sposób koleje losu pisarza, któremu nie dane było tworzyć w PRL-u. Czy na emigracji czuł się spełniony – tego nie dowiemy się nigdy.

#Zjerzonykulturą – Jerzy Doroszkiewicz

Andrzej Czyżewski – Piękny dwudziestoletni. Biografia Marka Hłaski

Wydawnictwo Prószyński i S-ka