Danna Staaf – Monarchowie mórz. Niezwykła opowieść o pięciuset milionach lat ewolucji głowonogów

Danna Staaf, doktor biologii bezkręgowców Uniwersytetu Stanford, jest zwyczajnie zakochana w swojej dziedzinie wiedzy. I potrafi dzielić się miłością, jak mało kto. Wystarczy sięgnąć po książkę „Monarchowie mórz”, by przeczytać ją dosłownie jednym tchem.

Jaki jest najsłynniejszy głowonóg to chyba wie niemal każdy. Ośmiornice od czasów starożytnych działały na wyobraźnię, w wieku XX podsyciły ją powieści choćby Juliusza Verne’a, dziś kino i efekty specjalne mogą nam zawrócić w głowie. Tymczasem te sprytne głowonowogi wraz z kałamarnicami żyją w oceanach od 500 milionów lat. Oczywiście ewoluowały i tylko skamieliny ich praprzodków pozwalają zorientować się, jaką przeszły drogę. Te wielkie wyginęły niemal razem z dinozaurami, te które przeżyły są nie tylko smakowitymi owocami morza, ale i żyjącymi stworzeniami, które do dziś zadziwiają swoją odmiennością, a jednocześnie ewolucyjnym przystosowaniem do warunków życia.

Teoretycznie pamiętamy, że ośmiornica ma osiem ramion z przyssawkami, a kałamarnica jeszcze dwie macki – już bez przyssawek, za to wyjątkowo rozciągliwe, ale czy kojarzymy, że taki kalmar ma mózg złożony z trzech części – po jednym z płatów odpowiadających za widzenie oka i ten trzeci – pomiędzy nimi. A czy ktoś zdaje sobie sprawę, że kałamarnice tak bardzo boją się ości, że jako drapieżniki równie chętnie polują na osobniki tego samego gatunku? Jak to robią? No przecież mają dzioby przypominające te u jastrzębi. To znaczy miały – te kopalne amonity. Dzisiejsze głowonogi nie są aż tak zabójcze, ale… Już miliony lat temu nauczyły się budować poprzeczne grodzie w muszlach, dzięki temu były cienkie, ale sztywne i trwałe.

Danna Staaf przetłumaczona przez Elżbietę Józefowicz na potrzeby serii „Na ścieżkach nauki” wydawnictwa Prószyński i S-ka tak porywająco opowiada o przeszłości i teraźniejszości głowonogów, iż zaręczam – przy tej lekturze nie będziecie się nudzić. Polecam.

#Zjerzonykulturą – Jerzy Doroszkiewicz

Danna Staaf – Monarchowie mórz. Niezwykła opowieść o pięciuset milionach lat ewolucji głowonogów

Tłumaczenie – Elżbieta Józefowicz

Wydawnictwo Prószyński i S-ka