John Maxwell Coetzee – Polak

J.M. Coetzee, laureat literackiej Nagrody Nobla z 2003 roku w 2022 wydał niewielką objętościowo książkę „Polak”. Powieść o romansie polskiego pianisty i hiszpańskiej mecenaski sztuki właśnie trafia na półki księgarskie.

Właściwie nie ma w niej nic nadzwyczajnego – ot, romans jakich wiele. Ona 50-letnia młoda babcia od dawna nie sypiająca z mężem, który dyskretnie przyprawia jej rogi, on – ćwierć wieku starszy mężczyzna, który zakochuje się od pierwszego wejrzenia w chłodnej Hiszpance. I choć nie jest to miłość od pierwszego wejrzenia – łatwo się domyślić, że ów internacjonalny poryw serca jakoś połączy tę kobietę i mężczyznę, choć trudno im o wspólny język, jakim może być jedynie angielski. Czy zmienią swoje życie, czy to w ogóle miłość, a nie zauroczenie albo chęć zrobienia drugiej osobie na złość? Jak to mówią – któż bogatemu zabroni?

Ale wydaje się, że pod tą sferą romansu raczej  tych wyższych sfer, mamy do czynienia na swój sposób z intrygującą rozprawką o znaczeniu języka, mowy i pisma w komunikowaniu uczuć. Tak, osoby czytające romanse wiedzą, że wszystko jest w spojrzeniu, w mowie ciała, ale też zdają sobie sprawę, że jednak uwieść można i słowami. A Hiszpanka i Polak mają z tym problem i w tym realnym, i w tym duchowym wymiarze. By nie zdradzać za wiele z treści książki, którą można przeczytać w jedno mroźne popołudnie, powiem tylko że potrzebny będzie tłumacz. To że przysięgły – nie znaczy że biegły w poezji i w sztuce miłości. A zatem Coetzee i swoją bohaterkę i czytelników owego romansu zostawia w zawieszeniu.

A że wierzymy iż szacowny noblista nie pisałby zwykłego romansu, tylko chciałby nam powiedzieć coś więcej – wszak takie zadanie widzimy w literaturze innej niż harlekiny, może właśnie w braku komunikacji, niezrozumieniu, upatrywać sensu zapisania na kartach miłości romantycznej pianisty-chopinisty do przelotnie poznanej kobiety w sile wieku. I gdyby nie lapidarny język i mistrzowski przekład Agi Zano czy na pewno byłoby co czytać?

#Zjerzonykulturą – Jerzy Doroszkiewicz

John Maxwell Coetzee – Polak

Tłumaczenie Aga Zano

Wydawnictwo Znak