„Apteka z lasu” – warsztaty prowadzone przez naukowców z Instytutu Nauk Leśnych PB
Puszcza Białowieska to prawdziwy skarbiec bogactw naturalnych. Uczniowie ze Szkoły Podstawowej nr 1 w Hajnówce odkrywali jej magiczny potencjał podczas warsztatów „Apteka z lasu”, które przeprowadzili naukowcy z Instytutu Nauk Leśnych Politechniki Białostockiej. Warsztaty zostały zrealizowane w ramach projektu Xylopolis.
Z artykułu dowiesz się:
· jak wyglądały warsztaty w Puszczy Białowieskiej oraz Centrum Naukowo-Badawczym w Hajnówce
· czego uczniowie dowiedzieli się podczas interaktywnych zajęć
· jak reagowała młodzież na atrakcje przygotowane przez naukowców z Instytutu Nauk Leśnych
29 września 2021 r. w Instytucie Nauk Leśnych Politechniki Białostockiej w Centrum Naukowo-Badawczym w Hajnówce odbyły się ponad czterogodzinne warsztaty dla młodzieży ze Szkoły Podstawowej nr 1 w Hajnówce. Warsztaty były podzielone na kilka części i bazowały na praktycznym aspekcie edukacji, zabawie oraz eksperymentach. Warsztaty „Apteka z lasu”, realizowane w ramach projektu Xylopolis prowadzili przy wsparciu współpracowników – naukowcy z Centrum Naukowo-Badawczego Wydziału Budownictwa i Nauk o Środowisku w Hajnówce: dr Ewa Zapora oraz Marek Wołkowycki.
Najpierw uczniowie klasy siódmej wybrali się do Puszczy Białowieskiej, gdzie mogli porozmawiać o bogactwie darów lasu oraz zebrać surowce, które potem wykorzystywali w badaniach laboratoryjnych. Częścią zajęć była gra terenowa, podczas której młodzież miała za zadanie zebrać i zidentyfikować różne okazy grzybów. Zbiory były owocne, udało się odnaleźć aż 21 gatunków grzybów. Mimo, że uczniowie mieszkają w sąsiedztwie puszczy, dzięki tej niezwykłej wyprawie mogli inaczej spojrzeć na pradawny las.
Owszem, grzyby można jeść, ale że mają właściwości lecznicze? O tym większość dzieci nie słyszała. Tym bardziej więc z zaskoczeniem słuchali wykładu popularno-naukowego dr Ewy Zapory, który odbył się w auli centrum, po powrocie z wyprawy leśnej.
Wykład był okazją, by młodzi dowiedzieli się także dlaczego puszcza jest tak unikalna i co sprawia, że działa jak magnes na naukowców z całego świata. O tym jak bardzo zafascynował ich nieodkryty jeszcze świat grzybów, mogą świadczyć pytania, które uczniowie zadawali. Większość z nich nie miała pojęcia o zdrowotnym charakterze grzybów, ani o możliwościach Centrum Naukowo-Badawczego Wydziału Budownictwa i Nauk o Środowisku w Hajnówce. A przecież to właśnie naukowcy pracujący tutaj już niebawem zaprezentują światu swoją działalność naukową oraz Fungi Extract Bank, czyli Bank Ekstraktów z Grzybów podczas światowej wystawy Expo 2020 w Dubaju.
– Dzieci były pozytywnie zaskoczone rezultatami naszej pracy w Hajnówce. To było dla nich niezwykle motywujące, zwłaszcza dla tych zainteresowanych przyrodą, mających pasję w tym kierunku. Takiej młodzieży jest sporo – przekonuje dr Ewa Zapora.
Kolejnym elementem warsztatów były zajęcia w laboratorium. Dzieci zostały podzielone na trzy grupy, które dostały zadanie – zidentyfikowanie zebranych wcześniej grzybów. Dzięki przygotowanej w Centrum Naukowo-Badawczym mini wystawie grzybów, mogły poznać nowe gatunki i zapamiętać ich nazwy. Sporą atrakcją dla nich było oglądanie niektórych okazów pod mikroskopem.
– Pod okiem Marka Wołkowyckiego i odbywającej w Instytucie staż doktorantki z Argentyny – Marii Cecilii Fasano, uczniowie mogli samodzielnie oglądać grzyby pod profesjonalnym mikroskopem, który mamy w laboratorium. Jednocześnie była to świetna okazja, by rozmawiały po angielsku. Musiały bowiem zadawać Marii pytania, która im następnie objaśniała to, co widzą w powiększeniu. Dzieci się przełamały i były zachwycone, że w praktyce mogą poćwiczyć swój angielski i poznać kogoś z tak odległego kontynentu, jak Ameryka Południowa –mówi specjalistka Politechniki Białostockiej.
Później dzieci mogły obejrzeć próbki pod innym mikroskopem skaningowym, w bardzo dużym powiększeniu, co było dla nich kolejnym zaskoczeniem. Dopełnieniem była zaś wizyta w Fungi Extract Bank, gdzie dowiedziały się, jak wygląda proces przygotowania ekstraktów z grzybów, jaką stosuje się przy tym technologię i czemu badania naukowców mogą służyć. Dzieci niezwykle aktywnie angażowały się w dyskusję.
– Pojawiały się bardzo różne pytania. Młodzież była ciekawa, jak ciężko taki ekstrakt z grzybów uzyskać, ale i ile kosztuje tak zaawansowana aparatura laboratoryjna. Dzieci zwracały uwagę na to, że ekstrakty nie wyglądają efektownie, jednak to nie wygląd świadczy o ich sile. Ekstrakty z grzybów są przede wszystkim efektywne. Działają i to jest najważniejsze – przekonuje pani doktor.
Na koniec czekała na siódmoklasistów jeszcze jedna niespodzianka. Naukowcy zebrali wcześniej owocniki grzyba Ganoderma applanatum, którego potocznie nazywa się grzybem artystów. Dzieci mogły na nich się podpisać i zabrać na pamiątkę do domu.
– Mieliśmy oczywiście pewne rzeczy szczegółowo zaplanowane, ale gra terenowa wyszła zupełnie spontanicznie i to był strzał w dziesiątkę. Nasze warsztaty były merytoryczne, jednak prowadzone z humorem, na luzie i dostosowane do wieku młodzieży. Dostaliśmy informację zwrotną, że warsztaty się bardzo podobały, dzieci nie spodziewały się zupełnie takiej formy zajęć, co nas niezwykle cieszy – podsumowuje wizytę dzieci adiunkt na Wydziale Budownictwa i Nauk o Środowisku Politechniki Białostockiej.
Warsztaty zostały zorganizowane w ramach projektu Xylopolis, który łączy działania z zakresu edukacji ekologicznej z wystawą, która odbędzie się w dniach 1-24 października 2021 r. podczas Expo 2020 w Dubaju. Wystawa Xylopolis stanowi opowieść o mariażu pierwotnej natury z nowoczesną technologią, co wpisuje się w ideę zrównoważonego rozwoju. To wizja puszczy krzemowej, w której harmonijnie funkcjonują obok siebie dwa ekosystemy – leśny oraz miejski.
Autorami koncepcji Xylopolis jest zespół ekspertów z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego, Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego, Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Fundacji Grupy Unibep Unitalent oraz Politechniki Białostockiej. Na jej bazie studenci Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej przygotowali projekt architektoniczny wystawy. Do grona partnerów projektu należy również Uniwersytet w Białymstoku.
Projekt dofinansowany jest ze środków NFOŚiGW.
Więcej o przedsięwzięciu: https://www.xylopolis.pl/
Program warsztatów „Apteka z lasu”:
- 10.00 –12.00 / Praktyczne zajęcia terenowe w Puszczy Białowieskiej: zbieraniemateriałów do celów badawczych (grzybów i roślin o potencjale leczniczym), zapoznanie uczniów z procesem identyfikacji oraz opisu roślin i grzybów w terenie (okolice Hajnówki/Sacharewa).
- 12.00–13.00 / Praktyczne zajęcia w laboratorium mikroskopowym:przygotowanie przez uczniów preparatów zebranych w lesie roślin i grzybów oraz zapoznanie się z pracą mikroskopów specjalistycznych,samodzielne obserwacje uczniów z wykorzystaniem mikroskopu.
- 13.00–13.45 / Wykład edukacyjny „Apteka z lasu” w auli Instytutu Nauk Leśnych Politechniki Białostockiej w Hajnówce.
- 13.45 – 14.30 / Zwiedzanie Laboratorium Ekstrakcji oraz prezentacja zasobów i funkcjonowania FungiExtract Bank – Banku Ekstraktów z Grzybów.