P.J.E. Peebles – Stulecie kosmologii. Jak zrozumieliśmy Wszechświat

P.J.E. Peebles, laureat nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za teoretyczne odkrycia w fizycznej kosmologii, swoją książkę potraktował jako wspomnienia naukowca. „Stulecie kosmologii. Jak zrozumieliśmy Wszechświat” to lektura dla ciekawych świata, ale warto mieć otwarty umysł na pojęcia z fizyki.

Philip James Edwin Peebles, kanadyjski astronom i kosmolog, postanowił usystematyzować teorie powstania wszechświata i ułożyć je w pewną historię poczynając od Alberta Einsteina i jego ogólnej teorii względności. Przełomowa hipoteza pozwalała opisać ilościowo naturę Wszechświata pozbawionego krańców. Kosmologia to jednocześnie nauka, ale i swego rodzaju filozofia. Bo trudno tu o doświadczenia, skoro musimy wyciągać wnioski z tego, co pozostało z przeszłości. Tymczasem uczeni stwierdzili, że do pełnego ułożenia sobie obrazu zrozumienia Wszechświata muszą na przykład wprowadzić pojęcie ciemnej materii. A to w przypadku fizyki dość zaskakujące podejście, bowiem nie mamy bezpośrednich dowodów na jej istnienie, ponieważ nie została wykryta, a o jej obecności wnioskujemy na podstawie przyciągania grawitacyjnego, jakie wywiera.

P.J.E. Peebles zajmuje się w swoim obszernym dziele kosmologią fizyczną, czyli nauką empiryczną. Okazuje się, że do ułożenia nauki przydaje się też czysta teoria, ale i intuicja. Noblista przedstawia kolejne kosmologiczne teorie i rozważania, podkreślając, że ułożyły się one w jedną, jego zdaniem wiarygodną teorię natury wielkoskalowej struktury Wszechświata i jego ewolucji dopiero w latach 1998-2003. Okazuje się, że przed rokiem 1990 niewielu badaczy zajmowało się czynnie kosmologią. Co ciekawe, ze względu na zimną wojnę, sowieccy kosmolodzy przez lata błądzili w swoich rozważaniach, nie mając możliwości wymiany idei z akademikami z Zachodu.

„Stulecie kosmologii” nie należy do najłatwiejszych lektur, ale wysiłek się opłaci. Wszak warto wiedzieć, co nas otacza i jak zrozumieć Wszechświat, a przy tym dowiedzieć się, jak powstaje nauka na poziomie nagrody Nobla.

#Zjerzonykulturą – Jerzy Doroszkiewicz

P.J.E. Peebles – Stulecie kosmologii. Jak zrozumieliśmy Wszechświat

Tłumaczenie: Ewa L. Łokas i Bogumił Ieniak

Wydawnictwo Prószyński i S-ka