Wschód Kultury/Inny Wymiar – festiwal bliski miastu Białystok i jego historii (program)

18.08.2021

Ten tekst przeczytasz w 6 min

Paweł Małaszyński jako Piotr Lebiedziński, fot. Marcin Pawlukiewicz

Wschód Kultury to cykl festiwali powołany do życia przez Narodowe Centrum Kultury we współpracy z trzema ośrodkami kulturalnymi Polski Wschodniej – Rzeszowem, Lublinem i Białymstokiem. A że wcześniej mieliśmy mniej więcej w tym samym czasie lokalny festiwal Inny Wymiar, od kilku lat nasz „wymiar” wspiera instytucja centralna.

Przez lata zamysł festiwalu nieco się zmienił. Pamiętam, kiedy hucznie ogłaszano powołanie wspólnej inicjatywy Warszawy i trzech peryferyjnych z perspektywy centrum miast. Miało być nie tylko na bogato, ale też twórcy z Białegostoku, Rzeszowa i Lublina mieli mieć okazję zaprezentować się na partnerskich niejako imprezach. Ale szybko okazało się, że każde miasto ma własny pomysł na „swój” Wschód Kultury i „obcych” nie potrzebuje. A jeśli już – to „obcych” z jakby wyższej półki.

To widać szczególnie na przykładzie Lublina. Miasto podłapało najbardziej nośne hasło – „Inne brzmienia”. I przez lata było wielką konkurencją dla białostockiego Halfway Festival. Otóż w tym samym, jeśli nie identycznym terminie, w Lublinie można było zobaczyć gwiazdy pokroju George’a Clintona, uważanego za ojca chrzestnego nowoczesnego funku, prawdziwą legendę. W tym roku przyjechali choćby Mouse on Mars.

Rzeszowski Europejski Stadion Kultury to oczywiście oprócz wielu innych działań spektakularne koncerty, stawiające na współpracę znanych polskich muzyków z muzykami z Ukrainy i Białorusi. W tym roku Rzeszów współpracował nawet z Białymstokiem, ba z Politechniką Białostocką, a konkretnie talentami które budują tak zwane analogi łazików marsjańskich. #next wpadł w oko samej Margaret i rozpoczął główną część koncertu Europejskiego Stadionu Kultury. Zatem kultura i technologia potrafią iść w parze.

W Białymstoku będzie podobnie. Przynajmniej jeśli chodzi o główne koncerty tegorocznego Wschodu Kultury/Innego Wymiaru. Wejściówki rozeszły się w mgnieniu oka, ale Białostocki Ośrodek Kultury zapewnia transmisje z występów kwintetu Wojtka Mazolewskiego, jego zespołu Pink Freud, duetu Karaś/Rogucki, czy koncertu Kobiety Wschodu, choć ten ostatni akurat będzie na Plantach i posłuchać i zobaczyć może go każdy chętny, o ile tylko będzie w mieście. Wakacjusze mogą śledzić występy lokalnych artystek, w tym tajemniczej Maya Soma z Lublina przez internet.

Bez pośrednictwa technologii trzeba będzie się obejść, żeby zobaczyć na własne oczy, nie za pośrednictwem kamery, efekty pomysłu „Wyśniona historia kina na Podlasiu”. Białostocki fotograf Andrzej Górski w historycznej technice mokrego kolodionu, inspirowany przez Tomasza Adamskiego i Macieja Ranta, na szklanych płytkach utrwalił wywodzących się z Białegostoku czy województwa ludzi związanych z filmem w nietypowych dla nich rolach. Filmowca Kobasa Laksę jako kapitana Legionów Michała Łazowskiego, postać z filmu „Mogiła nieznanego żołnierza” (1927 r.), w którym po raz pierwszy na ekranie pokazano Białystok, Sylwię Janowicz-Dobrowolską, Ryszarda Dolińskiego i jego syna Piotra jako Fromę, Mosze i Benjamina Wajnsztadtów – właścicieli słynnego kina Apollo, które istniało przed wojną w Białymstoku.

Bo nie zapominajmy, przedwojenny Białystok, jego kulturę tworzyli także polscy Żydzi. W tym roku mówią o tym i wspomnienia szabatowych pieśni i obyczajów, i spektakl plenerowy na dworcu kolejowym Białystok Fabryczny i potańcówka na dziedzińcu przy dawnej szkole Tarbut, w głębi ulicy Lipowej, a konkretnie pod numerem 41D, i wystawa „Kaduk” w Galerii im. Sleńdzińskich.

Wracając do wystawy w kinie Forum – filmowcy niezależni Marek Włodzimirow, Irek Prokopiuk i Paweł Nazaruk wystąpią na zdjęciu w technice mokrego kolodionu jako słynni bracia Kaufman: Denis (reżyser Dziga Wiertow), Boris (operator filmowy, zdobywca Oscara i Złotego Globu) i Michaił (operator filmowy i fotograf), a filmowiec, twórca animacji i wideoklipów Krzysztof Kiziewicz także został uwieczniony w roli Michaiła Kaufmana, urodzonego w 1897 roku w Białymstoku filmowca, w swoich pracach wyróżniającego się wieloma innowacyjnymi technikami. Paweł Małaszyński wcielił się w urodzonego w 1860 roku w Sokółce pioniera światowej i polskiej kinematografii oraz polskiego przemysłu fotochemicznego. Wystawę będzie można oglądać w foyer kina Forum do 21 września.

Jeśli w ten weekend nie zdążymy, nic straconego. Już teraz warto sobie zaplanować czas w czwartek, 26 sierpnia o godz. 18.30. Kino Forum organizuje pokaz specjalny filmu „Polański, Horowitz. Hometown”. To zapis spotkania sławnego reżysera i artysty fotografika, a prywatnie przyjaciół, którzy wspominają swoje dzieciństwo i żydowskie losy.

W sobotę, 21 sierpnia, czeka nas też pierwszy po wakacjach koncert organizowany przez Operę i Filharmonię Podlaską. W sali koncertowej przy Podleśnej jeden z największych hitów wszech czasów – „Cztery pory roku” Antonio Vivaldiego w interpretacji Zespołu Muzyki Dawnej „Consort 415” z towarzyszeniem znakomitego saksofonisty jazzowego Piotra Barona.

Nowe filmy czekają oczywiście w Heliosach – na przykład nieco enigmatycznie reklamowany polski thriller komediowy „The End” z Aleksandrą Popławską i Tomaszem Karolakiem. Magdalena Popławska bryluje w sympatycznym, wręcz familijnym komediodramacie „Czarna owca”, na ekranie multipleksu pojawi się już na regularnych seansach odlotowy musical „Annette”. Jest w czym wybierać.

#Zjerzonykulturą – Jerzy Doroszkiewicz

Program festiwalu Wschód Kultury/Inny Wymiar
Białystok, 19-22 sierpnia 2021

19 sierpnia 2021

godz. 17:00 – Wieczór szabatowy z pieśnią i opowieścią żydowską „Przy chasydzkim stole”: Kobieta żydowska i jej miejsce w świecie wykład Szoszany Keller; Centrum im. Ludwika Zamenhofa, ul. Warszawska 19; rejestracja online / org. Białostocki Ośrodek Kultury

godz. 18:00 – Górski i Kaufman Bros & Sista: „Wyśniona historia kina na Podlasiu” – wernisaż wystawy; Foyer Forum, ul. Legionowa 5 / org. Górski i Kaufman Bros & Sista, Białostocki Ośrodek Kultury

godz. 19:00 – „Lang ist der Weg” (GER/USA 1949) – pokaz filmu z prelekcją dr Magdaleny Kozłowskiej; Kino Forum, ul. Legionowa 5 / org. Białostocki Ośrodek Kultury

godz. 20:00 – Wieczór szabatowy z pieśnią i opowieścią żydowską „Przy chasydzkim stole”: Szabatowa uczta – inscenizacja szabatowych rytuałów w wykonaniu Trio Symcha; Centrum im. Ludwika Zamenhofa, ul. Warszawska 19; rejestracja online / org. Białostocki Ośrodek Kultury

godz. 21:00 – „Curik ahejm. Powrót do domu” – spektakl; dworzec kolejowy Białystok Fabryczny, początek przy ul. Towarowej 5A (róg ul. Kraszewskiego) / org. „Earth Heart” Przedsiębiorstwo Społeczne

20 sierpnia 2021

godz. 14:00-21:00 – Górski i Kaufman Bros & Sista: „Wyśniona historia kina na Podlasiu” – wystawa; Foyer Forum, ul. Legionowa 5 / org. Górski i Kaufman Bros & Sista, Białostocki Ośrodek Kultury

godz. 17:00 – Stepan Rudik (UA): „Ukraina” – wernisaż wystawy i spotkanie z autorem oraz Ryszardem Kupidurą; miejsce: Centrum im. Ludwika Zamenhofa, ul. Warszawska 19 / org. Stepan Rudik, Białostocki Ośrodek Kultury

godz. 18:00 – „Szlakiem przydrożnych kapliczek i krzyży” – wernisaż wystawy plenerowej; ul. Kozłowa 25 / org. Centrum Trzech Kultur w Suchowoli, Białostocki Ośrodek Kultury

godz. 19:30 – Wojtek Mazolewski Quintet i Laboratorium Pieśni, Mamadou & Sama Yoon feat. Pablopavo, Ifi Ude, Magdalena Sobczak, Sylwia Świątkowska, Ewa Wałecka (Kapela ze Wsi Warszawa) – koncert; Sala Forum, ul. Legionowa 5; rejestracja online / org. Białostocki Ośrodek Kultury

godz. 20:00 Natalia Sakowicz: „Romans” – spektakl; Teatr Szkolny im. J. Wilkowskiego, ul. Sienkiewicza 14; rejestracja online / org. Białostocki Ośrodek Kultury

21 sierpnia 2021

cały dzień – „Szlakiem przydrożnych kapliczek i krzyży” – wystawa plenerowa; ul. Kozłowa 25 / org. Centrum Trzech Kultur w Suchowoli, Białostocki Ośrodek Kultury

godz. 10:00-17:00 – Stepan Rudik (UA): „Ukraina” – wystawa; Centrum im. Ludwika Zamenhofa, ul. Warszawska 19 / org. Stepan Rudik, Białostocki Ośrodek Kultury

godz. 11:00 – Alicja Janosz Dzieciom – koncert; Białostocki Teatr Lalek, ul. Kalinowskiego 1; rejestracja online / org. Białostocki Ośrodek Kultury

godz. 14:00 – Rozmowa z Leszkiem Szerepką o Białorusi w oparciu o jego książkę „Białoruski snajper” – spotkanie; Centrum im. Ludwika Zamenhofa, ul. Warszawska 19 / org. Białostocki Ośrodek Kultury

godz. 15:00-17:00 – PLANTacja Sztuki – performans taneczny/gra terenowa; początek: przy rzeźbie psa Kawelina w parku Planty / org. Podlaskie Stowarzyszenie Tańca

godz. 16:00 – Magdalena Franczak: „Kaduk” – wernisaż wystawy; Galeria im. Sleńdzińskich, ul. Waryńskiego 24A / org. Stowarzyszenie Edukacji Kulturalnej Widok

godz. 17:00 – Natalia Sakowicz: „Romans” – spektakl; Teatr Szkolny im. J. Wilkowskiego, ul. Sienkiewicza 14; rejestracja online / org. Białostocki Ośrodek Kultury

godz. 19:00 – Kapela Batareja i Kapela Zhydovachka (BY): „Ślady…” – koncert z potańcówką; podwórze przy dawnej szkole Tarbut, ul. Lipowa 41D / org. Fundacja Teatr Latarnia

godz. 19:00 – Pink Freud, Karaś/Rogucki – koncert; Sala Forum, ul. Legionowa 5; rejestracja online / org. Białostocki Ośrodek Kultury

godz. 21:00 – „Będzie znak”, reż. Gosia Dębska – spektakl; Uniwersyteckie Centrum Kultury, ul. Ciołkowskiego 1N / org. Białostocki Ośrodek Kultury, Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza w Warszawie Filia w Białymstoku

22 sierpnia 2021

cały dzień – „Szlakiem przydrożnych kapliczek i krzyży” – wystawa plenerowa; ul. Kozłowa 25 / org. Centrum Trzech Kultur w Suchowoli, Białostocki Ośrodek Kultury

godz. 10:00-17:00 – Stepan Rudik (UA): „Ukraina” – wystawa; Centrum im. Ludwika Zamenhofa, ul. Warszawska 19 / org. Stepan Rudik, Białostocki Ośrodek Kultury

godz. 11:00-17:00 – Magdalena Franczak: „Kaduk” – wystawa; Galeria im. Sleńdzińskich, ul. Waryńskiego 24A / org. Stowarzyszenie Edukacji Kulturalnej Widok

godz. 12:00 – Opowieści z Białostoczku – spacer edukacyjny, prowadzenie: Joanna Radziszewska, Iwona Zinkiewicz; początek: ul. Białostoczek od al. 1000-lecia PP / org. Białostocki Ośrodek Kultury

godz. 14:00 – Chłopcy kontra Basia – koncert; Centrum im. Ludwika Zamenhofa, ul. Warszawska 19; rejestracja online / org. Białostocki Ośrodek Kultury

godz. 15:00-17:00 – PLANTacja Sztuki – performans taneczny/gra terenowa; początek: przy rzeźbie psa Kawelina w parku Planty / org. Podlaskie Stowarzyszenie Tańca

godz. 16:00 – Natan Kryszk / Bruno Jasieński / Michał Aftyka / Marcin Sojka / Daniel Wołkowyski (DJ Zeten): Robert Diabeł – koncert; Klub Fama, ul. Legionowa 5; rejestracja online / org. Białostocki Ośrodek Kultury, Fundacja Polskiej Sztuki Nowoczesnej

godz. 17:00 – „Będzie znak”, reż. Gosia Dębska – spektakl; Uniwersyteckie Centrum Kultury, ul. Ciołkowskiego 1N; rejestracja online / org. Białostocki Ośrodek Kultury, Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza w Warszawie Filia w Białymstoku

godz. 18:00 – „Wieloryb z Lorino” – pokaz filmu i spotkanie z twórcami; Kino Forum, ul. Legionowa 5 / org. Białostocki Ośrodek Kultury

godz. 19:00 – Kobiety Wschodu II – interdyscyplinarny koncert plenerowy; park Planty / org. Stowarzyszenie Inicjatyw Artystycznych Supernova

Na wszystkie wydarzenia wstęp bezpłatny, na niektóre – z powodu ograniczonej liczby miejsc – obowiązuje rejestracja online, więcej informacji na stronie: www.innywymiar.bialystok.pl

#festiwal Inny Wymiar Wschód Kultury