Bank Ekstraktów z Grzybów (Fungi Extract Bank) stworzył Instytut Nauk Leśnych Politechniki Białostockiej
Z artykułu dowiesz się:
– czym jest bank ekstraktów z grzybów Fungi Extract Bank
– jak powstają ekstrakty z grzybów
– do czego można wykorzystać ekstrakty z grzybów
– Bank Ekstraktów z Grzybów to nasze źródło dumy i inspiracja do prowadzenia badań naukowych – mówi dr Ewa Zapora z Katedry Hodowli i Użytkowania Lasu.
Spróbujmy zatem wyjaśnić, co przechowuje ów bank.
– Bank ekstraktów jest to zbiór wyciągów z grzybów z Puszczy Białowieskiej, ale też z rejonu północno-wschodniej Polski i z innych obszarów świata – tłumaczy dr Zapora. – Wyciągi zawierają samą esencję związków bioaktywnych i te ekstrakty po odparowaniu stanowią dla nas podstawę do badań.
Czy naukowcy z Politechniki Białostockiej badają zwykłe grzyby, takie, które znamy z naszych stołów? Otóż – niekoniecznie. Często nie przypominają kształtem rydza czy borowika, mogą wręcz być groźnymi pasożytami. I chociaż nie wzięlibyśmy ich do ust nawet po zamarynowaniu, mogą mieć niezwykłe właściwości, w tym lecznicze.
Chodzi o gatunki wykazujące szczególnie dużą aktywność biologiczną. Dla drzew mogą być patogenami, ale jednocześnie mogą posiadać właściwości antybakteryjne, antygrzybicze, antywirusowe czy nawet przeciwnowotworowe.
Naukowców z Politechniki Białostockiej do stworzenia Banku Ekstraktów z Grzybów zainspirował prof. Jordan K. Zjawiony. To polski naukowiec, mieszkający i prowadzący badania w USA w zakresie farmakognozji, czyli nauki o substancjach naturalnych, które mogą być wykorzystywane jako leki. Kiedy jego macierzysty University of Mississippi podjął współpracę z Politechniką Białostocką przy badaniu ekosystemów Puszczy Białowieskiej, prof. Zjawiony zachęcił polskich naukowców do badania grzybów występujących na tym unikalnym w skali świata obszarze.
– To on zaszczepił we mnie i całym naszym zespole zainteresowanie grzybami – wspomina prof. dr hab. inż. Sławomir Bakier.- Później to już był pomysł naszego zespołu: Marka Wołkowyckiego, który jest mykologiem i Ewy Zapory, żeby je kolekcjonować i wykorzystywać do różnego rodzaju badań.
Ziarno padło na podatny grunt i tak zaczęło się gromadzenie wyciągów, czyli ekstraktów.
– Szybko mieliśmy ponad 100 ekstraktów, teraz już przekroczyliśmy 200 i to zupełnie unikalny materiał – podkreśla prof. Bakier.
Czytaj także: Rehabilitacja stawu biodrowego i stawu skokowego. Urządzenie i program ćwiczeń rotacyjnych
Najpierw trzeba takie grzyby w Puszczy Białowieskiej odnaleźć. A mogą rosnąć zarówno na martwych jak i żywych drzewach, na ich korzeniach , gdzieś pod korą albo na już próchniejących kłodach. Później naukowcy muszą sprawdzić, czy mają do czynienia z gatunkiem już znanym, czy zupełnie nowym. Bo jak się okazuje – Puszcza Białowieska to wciąż nieprzebrane bogactwo niezidentyfikowanych, nowych dla nauki gatunków grzybów. Wreszcie przystępują do sporządzenia ekstraktów.
– Można to porównać do robienia nalewek z grzybów – śmieje się dr Zapora. – Kolejny etap polega na odparowaniu niepotrzebnych już rozpuszczalników, chyba że chcemy otrzymać ekstrakt SFE, czyli taki w którego sporządzaniu wykorzystujemy technikę należącą do tzw. zielonych technologii, gdzie dwutlenek węgla pełni rolę rozpuszczalnika. W ten sposób dostajemy gotowe ekstrakty w postaci proszku, pasty a jednocześnie dbamy o środowisko
Okazuje się, że ekstrakty grzybów można wykorzystać w każdej dziedzinie nauki. Od medycyny, przez podobne zastosowania również w weterynarii. Grzyby wykorzystuje również przemysł spożywczy, ale też szeroko pojęta inżynieria i ochrona środowiska. Grzyby mogą być również biomateriałem wykorzystywanym np. w budownictwie.
– To jest najnowszy trend, innowacja w budownictwie z ostatnich lat, gdzie to grzybnia, czyli ta sieć, której nie widzimy chodząc po lesie, a która znajduje się pod ziemią, stanowi szkielet i materiał budulcowy – mówi dr Zapora. – Za pomocą grzybni można zrobić po prostu nowe materiały wykorzystywane w budownictwie. To natura podpowiada, że można tak wykorzystać grzyby. Na świecie są już informacje o innowacyjnych cegłach wykonanych z mycelium – bardzo odpornych, trwałych i wytrzymałych. Natura daje inspirację wielu różnym gałęziom gospodarki.
Ekstrakty z grzybów zawierają całe spektrum związków aktywnych o wszechstronnym działaniu.
– Ekstrakty z grzybów zawierają cały kompleks substancji bioaktywnych – przypomina dr Zapora. Ekstrakt może stanowić bazę do stworzenia produktu medycznego czy weterynaryjnego Dzięki swoim właściwościom ekstrakty są podstawą badań nad poszukiwaniem leków o działaniu antybakteryjnym czyli potencjalnych antybiotyków, ale także o działaniu przeciwwirusowym, antynowotworowym, wspomagającym pracę serca czy też stosowanych w terapii chorób neurodegeneracyjnych takich jak choroba Alzheimera. Naprawdę tych zastosowań dla jednego gatunku może być bardzo wiele!
Ekstrakty z grzybów są podstawą do tworzenia ewentualnych produktów medycznych, dodatków do żywności, czy też produktów specjalnego przeznaczenia medycznego.
– Nie należy tutaj mówić, że ekstrakty to są leki – przypomina dr Zapora. – Ekstrakty dają nam takie związki lub frakcje zawierające kompleks związków, które mogą stanowić w przyszłości podstawę do tworzenia nowych leków , ale również mogą być wykorzystywane do stworzenia produktów medycznych pochodzenia naturalnego zarówno do profilaktyki jak i do wspomagania leczenia.
Czytaj także: Czy grzyby mogą pomóc w ratowaniu naszej planety?
– Nasze wyjazdy służbowe jako pracowników Instytutu Nauk Leśnych Politechniki Białostockiej pokazują, że bardzo wielu naukowców nie tylko z Polski, ale i z całego świata interesuje się stworzonym przez nas bankiem ekstraktów – mówi dr Zapora. – Bank Ekstraktów z Grzybów Fungi Extract Bank ze względu na bliskość Puszczy Białowieskiej daje Instytutowi Nauk Leśnych niewątpliwą przewagę i stanowi innowację, która jest niespotykana nie tylko w Polsce ale również w Europie i na świecie.
Prof. dr hab. inż. Sławomir Bakier
- Katedra Hodowli i Użytkowania Lasu Wydziału Budownictwa i Nauk o Środowisku Politechniki Białostockiej
- Profesor nauk rolniczych, specjalista w zakresie produktów pszczelich i ubocznych surowców leśnych, zainteresowania badawcze związane z wykorzystaniem substancji pochodzenia naturalnego dla dobra człowieka i zwierząt, identyfikacja wykorzystania właściwości bioaktywnych substancji naturalnych w medycynie i weterynarii oraz szeroko rozumianym rolnictwie
- Autor i współautor publikacji naukowych, patentów i zgłoszeń patentowych oraz publikacji popularnonaukowych
- Kierownik prac B+R, koordynator krajowych i międzynarodowych projektów naukowych i dydaktycznych
- Kierownik działu produkty pszczele „bee products” w czasopiśmie Journal of Apicultural Science
- Przewodniczący Oddziału Podlaskiego Polskiego Towarzystwa Agrofizycznego i członek Sądu Koleżeńskiego PTA
- Członek Zarządu Pszczelniczego Towarzystwa Naukowego
- Członek prezydium Rady Naukowej Białowieskiego Parku Narodowego
- Członek Rady przy Regionalnym Dyrektorze Ochrony Środowiska w Białymstoku.
- Członek Polskiego Towarzystwa Mykologicznego
- Członek Konsorcjum „Grzyby Medyczne”
- Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski w 2020 roku
- Nagroda indywidualna I stopnia Rektora Politechniki Białostockiej w 2020 roku
- Nagrody zespołowe:
– Podlaska Marka w kategorii „Odkrycie” (2020)
– Innowacje 2018. innowacje społeczne. Kategoria: Nauka dla życia (2018) - Hobby – propagowanie i wdrażanie czynnych form ochrony przyrody
Dr Ewa Zapora
- Katedra Hodowli i Użytkowania Lasu Wydziału Budownictwa i Nauk o Środowisku Politechniki Białostockiej
- doktor nauk farmaceutycznych, doświadczenie w zakresie oceny wpływu produktów pochodzenia naturalnego na zdrowie człowieka i zwierząt a także możliwości wykorzystania substancji bioaktywnych
- Autor i współautor publikacji naukowych, patentów i zgłoszeń patentowych.
- Kierownik prac B+R, menadżer organizacyjny krajowych i międzynarodowych grantów naukowych i dydaktycznych
- Certyfikaty, m.in. z zakresu zarządzania projektami Prince2 Foundation Certificate in Project Management; 1 stopień certyfikacji TRIZ – Teoria Rozwiązywanie Innowacyjnych Zadań
- Członek Polskiego Towarzystwa Mykologicznego
- Członek Konsorcjum „Grzyby Medyczne”
- Ambasador EXPO2020 Dubai
- Nagrody zespołowe:
– Podlaska Marka w kategorii „Odkrycie” (2020)
– Innowacje 2018. innowacje społeczne. Kategoria: Nauka dla życia (2018) - Bohaterka kampanii promocyjnej woj. podlaskiego: „Ludzie zasilani naturą”
Zobacz także:
Wyszukiwarka ekstraktów z grzybów
Dr Ewa Zapora – Innowacji trzeba szukać w naturze [wideo]