Prof. dr hab. n.med. Adam Krętowski – Co jest nadzieją w walce z koronawirusem? [wideo]

Prof. dr hab. n.med. Adam Krętowski – JM Rektor Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku

• O flagowych inwestycjach na nową kadencję
• O tym, czym jest medycyna spersonalizowana?
• O konkurencji i współpracy między uczelniami
• O tym, jak będzie wyglądała nauka w tym roku akademickim?
• O tym, co jest nadzieją w walce z koronawirusem?
• O tym, jakie cechy przydają się Rektorowi?

Zapraszamy na rozmowę z prof. dr hab. n.med. Adamem Krętowskim – JM Rektorem Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku

• specjalizacja: choroby wewnętrzne, diabetologia i endokrynologia
• kierownikiem Kliniki Endokrynologii, Diabetologii i Chorób Wewnętrznych USK w Białymstoku i kierownik Centrum Badań Klinicznych
• ponad 250 publikacji w czasopismach krajowych i zagranicznych

Czytaj także:

Wsparcie dla badań klinicznych

Innowacyjne nośniki leków

Transkrypcja wywiadu:

Intro:  „My to nazywamy: High-Definition Medicine, medycyna wysokiej jakości. Spersonalizowana medycyna, która daje szansę na właściwą terapię.”

Animowana czołówka z muzyką: kolorowe elementy graficzne zmieniają się tworząc proste obrazy. W tle nowoczesna aranżacja muzyczna inspirowana podlaskim folklorem

Tło wywiadu stanowi foyer Opery i Filharmonii Podlaskiej w Białymstoku.

[Magdalena Gołaszewska] Kiedy wiosną tego roku został pan ponownie wybrany na Rektora Uniwersytetu Medycznego powiedział pan między innymi w swojej wypowiedzi na gorąco takie bardzo symboliczne zdanie: „postaram się z moim zespołem nadal wiosłować we właściwym kierunku….” Ten kierunek teraz na kolejną kadencję gdzie wiedzie gdzie prowadzi?

[JM Rektor prof. dr hab. n.med. Adam Krętowski] Oczywiście nie da się zapomnieć o aktualnej sytuacji związanej z pandemią, ale o tym później. Natomiast Uniwersytet Medyczny jest uczelnią, która chce się rozwijać w kierunku uczelni badawczej i to jest ten nasz kierunek, który założyliśmy sobie już wiele lat temu. Mogę powiedzieć jeszcze jak byłem prorektorem do spraw nauki byłem zwolennikiem żebyśmy jednak stawiali sobie te wyższe cele budowali zespół budowali infrastrukturę. To jest ten moment w którym dalej chcemy to kontynuować chcemy kończyć rozwijać kolejne projekty zarówno infrastrukturalne jak też te projekty miękkie. Chcemy być uczelnią badawczą. Uważamy że jesteśmy już uczelnią badawczą zajęliśmy w konkursie na uczelni status uczelni badawczych 11 miejsce, a więc wśród uczelni medycznych byliśmy na drugim miejscu.

[MG] To fantastyczny wynik.

[AK] Uważamy, że możemy być najlepszą uczelnią w Polsce.

[MG] Będziemy za to bardzo mocno trzymali kciuki. Powiedział pan też o tym że nauka to obecnie dla uczelni być albo nie być. To jest podstawowe kryterium o które trzeba walczyć. A przecież uczelnie też ze sobą konkurują. To jest pewien rodzaj rywalizacji w obszarze całego kraju.

[AK] Tak chociaż ja mam tutaj troszkę inne zdanie. Uważam, że w Polsce mamy tak mało pieniędzy na rozwój nauki to uważam, że w większym stopniu powinniśmy ze sobą współpracować, a nie konkurować. W obszarze uczelni medycznych starałem się w poprzedniej kadencji ale także wcześniej, starać się spróbować żeby to była rzeczywiście współpraca. Próbowaliśmy robić wspólne projekty, chcemy robić wspólną naukę, inspirować się. Uważam, że to jest ten kierunek, który powinien nam przyświecać. Konkurencja jest oczywiście dobra ale czasami współpraca jest jeszcze lepsza.

[MG] Ja też jestem tego zdania. Od razu jak mówimy o współpracy to przypomina mi się niedawna nagroda którą dwie uczelnie Uniwersytet Medyczny i Politechnika Białostocka otrzymały za wspólne działania nad aktywnością grzybów. Pro zdrowotne działanie -bardzo piękny przykład współpracy.

[AK] Właśnie to jest ten jeden z wielu przykładów. Także tutaj współpracy lokalnej bo oczywiście mówiąc o współpracy na poziomie medycyny no to myślałem też o poziomie ogólnopolskim. Wiele projektów nie jesteśmy w stanie zrealizować tylko w Białymstoku. Potrzebujemy współpracować z innymi uczelniami medycznymi. Ale tak właśnie ta współpraca na poziomie lokalnym właśnie z Politechniką Białostocką z Uniwersytetem w Białymstoku jest również elementem naszego programu strategii na przyszłość.

[MG] Pomyślmy chwilę jeżeli możemy się na tym zatrzymać.Nad tą nową kadencją nowe wyzwania. Kolejne cztery lata i takie potężne flagowe inwestycje o których mówicie światu i którym się przyglądamy na jakim są etapie. Mam tutaj na myśli między innymi Centrum Sztucznej inteligencji w medycynie i Centrum Psychiatrii. Jak się mają te inwestycje co się dzieje?

[AK] Mają się dobrze, jeśli chodzi o Centrum Sztucznej Inteligencji to rzeczywiście jesteśmy na etapie zbierania. Podstawą tej sztucznej inteligencji są duże zbiory danych tzw. Big Data. Ważne jest żeby te dane były wysokiej jakości i podjęliśmy takie działania, że my budujemy na nowo te bazy danych. Nie bierzemy danych, które są powiedzmy gdzieś tam do wzięcia. Tylko my budujemy od nowa tak więc robimy rejestry pacjentów zbieramy dane dotyczące z jednej strony chorób nowotworowych ale także chorób metabolicznych cywilizacyjnych czyli np. mamy rejestr nowych pacjentów z cukrzycą. Bardzo dokładnie fenotypowo charakteryzujemy tych pacjentów. Co to znaczy? Po prostu zbieramy wszystkie możliwe informacje o tych chorych wszystkie jakie są łącznie z dietą z aktywnością fizyczną ze snem z wszystkimi parametrami biochemicznych. Ale także na poziomie właśnie ludzkiego genomu robimy badania genomu ludzkiego szereg innych badań. I to jest ta podstawa do tego żeby zobaczyć jak możemy w sposób właściwy wcześnie diagnozować choroby ale także dostosować terapie, spersonalizowane terapie. Jednym z elementów projektu sztucznej inteligencji jest nasz projekt dotyczący genetycznej predyspozycji do właśnie do tych najcięższych postaci natychmiast jak pojawiła się pandemia złożyliśmy kolejny projekt agencji badań medycznych rektor Marcin Moniuszko to koordynuje i szukamy genetycznych markerów. Dlaczego jedni chorują ciężej? A inni stosunkowo łagodnie przechodzą. Także tutaj ten obszar sztucznej inteligencji z jednej strony jest duży projekt ale dostosowujemy się też do rzeczywistości do tego co się dzieje wokół nas.

[MG] Czytałam również przygotowując się do tej rozmowy, że żadna instytucja w Polsce i niewiele na świecie zbiera tak szczegółowe dane na ten temat jak wy.

[AD] Tak to jest właśnie projekt, który też nie zaczął się w zeszłym roku chociaż te pierwsze fundusze dostaliśmy właśnie tuż przed okresem pandemii.

[MG] O jakich kwotach mówimy?

[AK] To jest projekt rzędu 50 mln. Ale myśmy już dużo więcej wcześniej wydali bo to nasza strategia nie zaczęła się rok temu ani dwa lata temu tylko zaczęła się kilkanaście lat temu. I zaczęła się od budowania zespołów które mogą teraz tworzyć te dane. My mamy świetne laboratorium genomu ludzkiego też jest najlepsze w Polsce. Na pewno najwięcej robimy badań ludzkiego genomu czyli nie tylko pojedyncze geny ale badamy wszystkie geny każdego z nas możemy zbadać. Mamy też laboratoria tzw. technik wielkoskalowych, badamy to co w nas jest na poziomie różnych poziomów na poziomie metabolitów na poziomie białek na poziomie kwasów nukleinowych, a więc to są unikalne badania które po pierwsze bardzo dużo kosztują a po drugie rzeczywiście wymagają takiego zcentralizowanego działania, żeby wiele grup naukowców chciało współpracować. Nam się to udało stworzyć m.in. od wielu lat mamy centrum badań klinicznych. Wiele inwestycji infrastrukturalnych które Pani pytała o te które się dzieją takim flagowym jest Centrum Badań Innowacyjnych na które zbieramy fundusze z różnych źródeł w tej chwili mamy jeden z największych grantów w Polsce 160 mln na infrastrukturę badawczą. Jesteśmy w trakcie właśnie rozbudowy tego centrum genomowego, czy medycyny populacyjnej czy radio farmacji także to są inwestycje które po pierwsze nie stać żadnej uczelni w Polsce. Nam się udało pozyskać to z różnych funduszy czy funduszy europejskich czy z Regionalnego Programu Operacyjnego czy też właśnie z konkursów agencji badań medycznych czy z ministerstwa nauki.Także tutaj ten obszar rozwoju tej nauki „My to nazywamy: High-Definition Medicine, medycyna wysokiej jakości. Spersonalizowana medycyna, która daje szansę na właściwą terapię.” Bo ciągle nie wiemy po pierwsze dlaczego akurat te osoby chorują i dlaczego przebieg jest taki a nie inny u jednych a u innych a po drugie dlaczego jedne osoby dobrze reagują na leczenie konkretne a inne nie. I to jest właśnie ta idea tej medycyny spersonalizowanej, żeby zrozumieć dlaczego tak jest i zastosować właściwe leczenie dla każdego z nas najbardziej skuteczne.

[MG] Oczywiście pytanie kluczowe w ogóle generalnie medycyna stawia a w czasach pandemii to pytanie jest też uaktualnienie bardzo bo widzimy jak różnie się rozkłada w przypadku covid-19. Jeszcze mówiąc wasza flagowych inwestycjach i projektach to chciałam o tym centrum psychiatrii dla dorosłych i dla dzieci powiedzieć to jest z kolei ten element który jest też bardzo praktycznie potrzebny pacjentom ludziom chyba najbardziej wyczekiwany projekt tak z perspektywy chorego

[AK] To jest bardzo bliski moim marzeniom. Nikt się nie chciał tym zająć. Psychiatrii dziecięcej w naszym regionie nie było oddziału psychiatrii dziecięcej nie było od kilkunastu lat. Powiedzmy sobie szczerze że nie jest powiedziane że to Uniwersytet Medyczny ma tworzyć oddziały których nie ma. Ale to był mój cel i moje marzenie jeszcze jak byłem Prorektorem ds. Nauki dobrych kilka lat temu i wiele razy się nie udawało. To nie jest tak że od razu się udało znaleźć te pieniądze. Zmieniały się rządy zmieniali się ministrowie zdrowia ja jeździłem prosiłem i w pewnym momencie okazało się że jest szansa że z jednej strony zarząd województwa mógłby dołożyć trochę pieniędzy a z drugiej strony w końcu przekonałem kolejnego ministra zdrowia żeby dołożyć te pieniądze. Długo wydawało się że się nie uda. Nawet już jak nam powiedziano że dostajemy te 40 mln to też ciągle były problemy proceduralne. Nagle się okazało że się nie da z tego ulepić z tych dwóch projektów nie da się wlepić jednego projektu ale udało się. Mamy projekt nowoczesnego centrum psychiatrii który będzie nie tylko tak jak rozmawialiśmy nie tylko leczył dorosłych ale także dzieci w końcu będzie też oddział dzienny. Bo psychiatria idzie też w kierunku żeby nie zamykać pacjentów w szpitalu ale będziemy się też opiekowali pacjentem i ze środowiska. Jest też część naukowa a więc chcemy. tam gdzie jest Uniwersytet Medyczny chcemy właśnie tę naukę wykorzystywać dla dobra pacjenta. Także w ciągu wierzę że w ciągu półtora roku będzie ten oddział. Największy problem jest z personelem, bo też tych psychiatrów zwłaszcza psychiatrów dziecięcych nie ma wielu. My mamy w tej chwili kilka osób zatrudnionych które się zajmują w sposób ambulatoryjnej dziećmi na podstawie tego będziemy budowali zespół ale to jest właśnie ten proces. Nie od razu uda się.

[MG] Ale jest też perspektywa jest już ten cel jest dużo bliżej i to jest ogromnie ważne bo problemy tego obszaru psychiatrii są przez tak nasilające się zjawiskiem populacyjnym i ważne że wreszcie tutaj się coś zadziała. I jeszcze jeden obszar którym chciałam panie redaktorze powiedzieć – to studenci i to wszystko co będzie się działo w tym. roku akademickim. Jesteśmy w połowie października jesteśmy w ogóle w siedzibie Opery i Filharmonii gdzie wasza inauguracja miała miejsce. Chciałam zapytać jaki to będzie rok panie Rektorze? Rok w którym po raz kolejny uczniowie prawdopodobnie będą się uczyli zdalnie. I tak się zastanawiam jak lekarze stomatolodzy mają się uczyć tych swoich bardzo trudnych….

[AK] My nie prowadzimy nie będziemy prowadzili tylko zajęć zdalnych oczywiście część zajęć te które wymagają dużych grup np. na Wydziale Lekarskim mamy ponad 200 osób na roku więc trudno prowadzić te zajęcia w sposób na miejscu. Natomiast większość zajęć mniejszych u nas zajęć praktycznych będzie odbywała się normalnie w szpitalu będzie się odbywała w zakładach będzie się odbywała w sposób praktyczny. My oczywiście staramy się i będziemy robili wszystko żeby te zasady bezpieczeństwa czyli maski czyli przyłbice czyli dezynfekcji czyli czyli dystans społeczny będzie zachowany ale nie wyobrażam sobie lekarza który nie ma możliwości pracy z pacjentem także lekarza stomatologa. Absolutnie. Widzimy co się stało z naszymi dziećmi także z naszymi studentami po tym po tym pół roku lock down. To się nie może powtórzyć. I oczywiście ja biorę pod uwagę że może się zdarzyć że kilku studentów czy kilka kilku lekarzy też zachoruje ale tak samo mogą zachorować będąc w sklepie czy w restauracji czy gdzie indziej. To nie jest powód tego że mamy rezygnować a tym bardziej zawody medyczne. A więc studenci którzy chcą być lekarzami i pielęgniarkami czy ratownikami medycznymi muszą brać to trochę zwiększone ryzyko pod uwagę.

[MG] Jest to ten element który towarzyszy tej pracy

[AK] Absolutnie tak. Jeżeli będzie pacjent ciężko chory i nikt do niego nie podejdzie bo wszyscy będą go bali no to traci się sens w ogóle tego zawodu. Także tutaj oczywiście  stosując zasady bezpieczeństwa ale absolutnie wracamy do pacjentów wracamy do zajęć klinicznych i praktycznych.

[MG] To bardzo ważna czyli studenci też będą się pojawiali w szpitalach mimo że w szpitalach zasady są rzeczywiście od kilku miesięcy bardzo utrudnione

[AK] są utrudnione. Studenci będą też poddawani tym wszystkim regułom którym poddawani są pracownicy a więc mierzenie temperatury a więc noszenie masek a więc odpowiedni ubiór ochronny. Natomiast natomiast absolutnie będą wyobrażam sobie przecież mieliśmy ostatnio takie przypadki także na niektórych niektórych klinikach okazywało się że kilka osób jest dodatnich. Najczęściej są to rzeczywiście bardzo łagodny przebieg więc ale tak zamykamy wtedy klinikę robimy dezynfekję, osoby idą na kwarantanny ale za chwilę wracamy. Więc na pewno nie będzie takiego w takiej sytuacji że zamykamy wszystko i nie ma dydaktyki i nie ma nauki.

[MG] Ja z kolei rozmawiałam z wieloma studentami bo nasza redakcja jest otwarta na głosy właśnie studiujących ludzi którzy bardzo tęsknię i są bardzo rozczarowani tym jeżeli nie mogą wrócić do normalnego trybu

[AK] U nas wrócą na pewno.

[MG] To bardzo dobra wiadomość. Korzystając jeszcze z tego panie Rektorze, że mamy tutaj lekarza też chciałem zapytać o ten element rozwoju tej pandemii i tego co jest dla pana szansą moim zdaniem nadzieją na pokonanie tego wielkiego światowego problemu czy wynalezienie leku szczepionki jak blisko jesteśmy tego jakiegoś przełomowego momentu.

[AK] No więc oczywiście nie jestem specjalistą w tej dziedzinie ale tak jak wszyscy śledzę to co jest podawane w mediach. Wierzę w to że na wiosnę już nie będziemy w ogóle mówili o temacie więc trzeba przeżyć tylko ten okres jesienno zimowy. Tak szczepionka jest tym momentem czy przełomem który spowoduje że przestaniemy się bać. Oczywiście nie wszyscy się zaszczepić nie wszyscy muszą się zaszczepić ale ta odporność tzw. stada spowoduje że będą pojedyncze przypadki zachorowań a te osoby które właśnie są w grupie ryzyka czyli chociażby właśnie personel szpitali czy czy właśnie studenci medycyny czy osoby z obniżoną odpornością chore powinny się zaszczepić dla własnego dobra. Myślę że myślę że to zrobią także ja jestem optymistą. Trzymajmy jeszcze chwilę i już myślę że będzie dobrze.

[MG] To bardzo budujące słowa i bardzo na to liczymy. Chciałbym żeby tak zmierzając do końca naszego spotkania jeszcze pogratulować bardzo bo ponad 5 tysięcy studentów Uniwersytetu Medycznego to są fantastyczni ludzie. Podczas ostatniego takiego bardzo trudnego przecież Lekarskiego Egzaminu medycznego dla stomatologów i dentystów oni zdali najlepiej w Polsce w trudnych czasach w czasach izolacji.

[AK] Więc my mamy możliwość weryfikacji co rok a właściwie co pół roku. Egzaminy lekarskie są stresem lekarski egzamin końcowy i lekarsko dentystyczny egzamin końcowy. I tutaj rzeczywiście przez ostatnie kilka lat jesteśmy na podium zdarza nam się rzeczywiście to pierwsze miejsce czasem drugie czasem trzecie. Na Wydziale Lekarskim z reguły jesteśmy w pierwszej piątce. Tak też czasami bywa na pierwszym miejscu czasami troszkę niżej także. Wydaje się to też potwierdzenie że kształcimy dobrze i dlaczego to jest ważne no bo ilość punktów na tym egzaminie potem daje szansę na dobrą specjalizację. Zapraszamy wszystkich na studia do Uniwersytetu Medycznego

[MG] Jeszcze tylko na chwilę zatrzymując się przy studentach bowiem chodziło mi o kontakty międzynarodowe. Czy tę sytuację światowa to zatrzyma. Ale wiem że wysłali się do 44 krajów materiały promocyjne zachęcające do studiowania. To nie jest tak że my się zamykamy na świat i chcemy teraz by ze względów bezpieczeństwa.

[AK] Absolutnie tak. To umiędzynarodowienie także w obszarze studentów to jest element naszego rozwoju. Myśmy właśnie w ostatnich czterech latach kiedy miałem zaszczyt kierować Uniwersytetem Medycznym zwiększyli trzykrotnie liczbę nowo przyjmowanych studentów zagranicznych i to nie są studenci tylko z jakichś tam egzotycznych kierunków ale to są studenci ze Skandynawii z Norwegii Szwecji z Niemiec z Hiszpanii. Także w tym roku mamy również około stu nowych studentów na pierwszym roku. Mamy też studia doktoranckie gdzie mamy studentów z całego świata. To jest ten projekt imprez gdzie jesteśmy jedyną uczelnią w Polsce która jest liderem projektu finansowego z horyzontu 2.20.

[MG] ten kierunek jest cały czas aktualny

[AK] Nie boimy się przyjazdu studentów z zagranicy. W obszarze dydaktyki w obszarze kształcenia nie ma nawet konieczności kwarantanny oczywiście tak jak zawsze. Jeżeli ktoś jest chory to nie przychodzi do pracy prosimy żeby został w domu. Natomiast oczywiście ograniczyło to pewne wyjazdy zagraniczne ograniczyły to pewne kontakty naukowe ale też jeszcze raz wierzę że w tej chwili pracujemy intensywnie żeby na wiosnę je odnowić i żeby natychmiast wrócić do tego co było.

[MG] Bardzo dziękuję. Chciałam tak na koniec zapytać już z perspektywy tej pierwszej kadencji też wcześniejszych doświadczeń na uniwersytecie. Jakie umiejętności które cechy się przydają szczególnie jeżeli się zarządza tak potężną uczelnią.

[AK] Od tego zaczęliśmy Pani przytoczyła cytat „umiejętność tworzenia właściwego zespołu” bo oczywiście bez moich kolegów prorektorów, dziekanów, prodziekanów ale także innych osób które są na Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku to by się nie udało więc myślę że ta umiejętność zarażenia wszystkich wokół siebie entuzjazmem do ciężkiej pracy i przekonywania że warto to jest to jest to co myślę kluczem naszego sukcesu.

[MG] Bardzo dziękuję za te słowa i dziękuję za to spotkanie.

[AK] Bardzo dziękuję.